2006. Novos folgos na música en galego

(encargado para o vindeiro DeTroula, xaneiro 07)

Tras a sona e recoñecemento de traballos que seguiron a funcionar desde o ano anterior, coma os da Nova Escola Galega de Danza (“Alento”), Lamatumbá (“Lume”), Espido ou Xabier Díaz (“Músicas de salitre”), en 2006 fomos confirmando unha sa variedade estilística na música feita en galego. Ás correntes ata o de agora predominantes do folk e a festa mestiza, engadimos xa hip-hop, power-pop, ska tradicional, electrónica, rock, jazz vocal, canción de autor, ritmos do mundo, relectura das músicas populares do século pasado...(que ben telo difícil para etiquetar certas propostas!) e, o que cómpre nestes casos, medios para a súa difusión.

Xa non contamos só coa internet (A Regueifa.net, Komunikando.net, Álbum-gz.com, a revista recén estreada Sono-tone.net...) ou con pequenos recunchos radiofónicos para escoitar bandas galegas. Neste ano fóronse consolidando unhas renovadas radio e televisión públicas, onde programas coma Extrarradio, Aberto por reformas, As quimbambas, Mundo verbena, Alalá ou Miraxes procuraron cumprir parte do seu cometido ao emitiren e falaren da música feita no país. Apostouse incluso, coa colaboración do veterano portal Vieiros.com, por atopar a canción galega do verán no proxecto “A polo ghit”. Cunha grande aceptación, en parte incrementada pola súa incursión nun programa televisivo de tanta audiencia como o Luar, esta iniciativa animou á participación dos músicos e ao descubrimento por gran parte do público dunha viva escena musical.

Xa era hora de que entrase aire fresco nos medios públicos, pois a ninguén medianamente informado escapa que contamos con bos e creativos artistas (con tan bos traballos coma o do Conservatorio de Música Folque e Tradicional de Lalín). Ademais, e xa ía sendo tempo, as reticencias para se expresar en galego nos textos vaise esvaecendo. Se cadra estamos xa no camiño da normalización do emprego do galego nuns textos que o público acepta cada vez con menos prexuízos. Coma mostras, o triunfo de Marful no seu concerto do Auditorio de Galicia, a estupenda actuación de GalegoZ no festival Reperkusión de Allariz ou a aceptación da verbena de Lamatumbá pola Península adiante.

Velaquí vai a miña escolma de 10 álbumes e unha compilación “en galego”

Marful “Marful” (Producciones Efímeras)

Emilio Rúa “Vida miña” (Do Fol- BOA)

Nordestin@s “Nordestin@s” (Falcatruada)

Dios Ke Te Crew “Xénese” (Falcatruada)

Fanny + Alexander “Lusco e fusco” (A Regueifa)

Faltriqueira “Efecto Faltriqueira” (Resistencia)

The Homens “#2” (thehomens.com)

Zenzar “Sigue…e dalle” (Autoedita-Falcatruada)

GalegoZ "Galician Chimpanzee"(Ouvirmos)

Projecto Mourente “Baixo os eucaliptos” (A Regueifa)

Varios artistas “A Per Loca Musical” (Komunikando.net) (con Safari orquestra, A matraca perversa, Os tres trebóns, Cuchufellos, Presencia Zero, Skarnio, A compañía do ruído, Soak...)

Seica comeza ben o 2007 co primeiro longa duración dos negroides Loretta Martín, a presentación en directo de Bonovo (Óscar Fernández, Pulpiño Viascón e Roberto Grandal), o seguimento de propostas coma o rap “do país” d´Os Trasnos de Moscoso, a fusión de Som do Galpom, a consolidación do ska da vella escola de Dandy Fever, un disco homenaxe a Andrés Do Barro...

Que non decaia e nin un paso atrás, nin para tomar impulso, que cantaban Os Resentidos. (Reedición xa!)

as miñas primeiras pinchadas

xa sabedes como son as reunións familiares nestas datas. Ao lembrarmos anécdotas de fill@s e net@s, saiu a inclinación prematura dun servidor pola música.
Seica cuns 6 anos arrastraba unha cadeira para subir á gramola-sinfonola-jukebox, whatever do bar, botaba as moedas e facía unha selección coma esta. O vídeo de "Rivers of Babylon" (Boney M) aínda o teño que procurar na rede.
Madness por sempre !!!

efffecto faltriqueira

A formación de orixe eumesa Faltriqueira encarna a corrente máis fresca do panorama xurdido das fontes da música tradicional. Fusionando a polifonía coas percusións e os instrumentos acústicos, Faltriqueira son un proxecto vocal autónomo que foxe da ríxida tradición e dota de nova vida a cancións recollidas en diversas latitudes, non só no noso país.

Iniciadas en Orballo, grupo folclórico da súa vila, Ana, María, Carolina e Teresa recollen a herdanza tradicional das cantantes pandereteiras enchoupándoa da súa xuventude, naturalidade, gusto e achegamento a diferentes estilos musicais próximos e lonxanos xeograficamente.

Colaboraron en gravacións e acompañaron en concertos a Luar na Lubre, Mike Oldfield, Oskorri, Kepa Junkera, Víctor Manuel, antes e despois do seu debut discográfico. Editado a finais do 2002 e distribuído por medio mundo, Faltriqueira (Resistencia, 2002) levounas á portada da revista Folk Roots, referente da música con raíces e otorgoulles unha gran aceptación da crítica especializada, pois foi escollido entre os 10 mellores álbumes do 2003 na World Music Charts Europe (lista europea de músicas do mundo). Do mesmo xeito, varias interpretacións súas foron escollidas para recopilatorios coma “Women´s World Voices”, “Femmes Celtes” ou “Oriental Garden”.

Tras ofreceren concertos pola Península Ibérica, Bermudas ou Namibia e gañar tamén o recoñecemento do público en festivais coma o Etnofestival 2005 de San Marino, o Rock in Rio en Lisboa, o Fórum das Culturas en Barcelona, o Festival do Mundo Celta de Ortigueira, Parapanda Folk ou Plasencia Folk... chega o momento da agardada continuación discográfica: o “Efffecto Faltriqueira” (2006).

Andante, tranquilo pero sen lentitude, como fixeron co primeiro disco, Faltriqueira foron alternando eses concertos e xiras cos ensaios onde seleccionaron e prepararon o repertorio deste álbum confirmación. Na procura da variedade, alternan as recreacións de temas tradicionais como “Vén bailar”, “Canteiros de Pontevedra”, “Dama de papel”, “Queridiño”, ou esas “Copras á Patroa” nas que nos invitan as festas da súa vila, Pontedeume, a cantiga medieval “Trobadores”, e incluso os ritmos do leste europeo asoman en “Adios”. Tamén lucen as súas voces nunha canción para crianzas de orixe senegalesa “Fatou yo”, exemplo da consecuencia das viaxes, os contactos e os intercambios de material, ou nun tema tradicional estadounidense que rexistraran Emmylou Harris, Linda Ronstadt e Dolly Parton no álbum “Trio” adaptándoo coma “Caixa de roseiras”.

Tampouco falla a reivindicación neste álbum, pois ademais do compromiso das letras co “Canto libre” de Víctor Jara., recrean dúas cancións representativas daquel período de reapertura para as gravacións en galego coincidindo co fin da dictadura en España: o “Meu amor mariñeiro” de Fuxan Os Ventos e “Corpiño xeitoso” de Andrés do Barro, ámbalas dúas revitalizadas con este novo tratamento, aínda que moito máis afortunadamente a do seu paisano.

Agardamos que ofrezan máis actuacións no país, pois a complicidade co público está asegurada grazas á sinxeleza e a naturalidade que acompañan as súas voces frescas arroupadas sobre as táboas por Jorge Juncal no acordeón, Roi Adro nas percusións e o “Faltriqueiro maior” (productor musical) Pascal Gaigne ás cordas.

os prezos dos discos e a crise da industria

(publicado en De Troula alá por abril do 2006; perdoade os erros)

Alá por mediados dos 80, cando saíron os primeiros compactos, estes custaban máis de 2600 pesetas (13 €), prezo que se reduciría en canto houbese máis demanda. Alomenos iso nos dicían. Cómpre lembrar que daquela os discos de vinilo e as casetes andaban polas 1100 pesetas ( 7 € ). Xa que logo, os cedes custaban máis do dobre.

O compacto foise facendo coa meirande parte do mercado en detrimento dos outros formatos, mais en ningún momento se cumpriu con aquela baixada. A pesar de que fomos sabendo que era máis barato editar gravacións dixitais que, por exemplo, vinilos, a industria discográfica seguía inmersa nos seus tempos de grandes ganancias e orzamentos desproporcionados e despilfarros promocionais.

Co tempo, as copias que sempre se fixeran (unha persoa mercaba un disco que pasaba a outr@s da súa panda para gravalo) íanse converter nunha ameaza para esa industria tan boiante: abandonábanse as copias en K7 por outras de grande calidade co formato dixital e sen gastar moitos cartos. Cos anos o acceso á música era cada vez máis barato, co desprestixio ou falta de aprecio que isto adoita conlevar. Xurdiron @s nov@s melóman@s, que encomenzababan acumular discografías extensas sen practicamente asimilalas, tiraban do seu PC e da conexión a internet para saciar un interese pola música animad@s polo encanto da etiqueta “de balde” . Os que de sempre adicabamos parte do noso presuposto a mercar música atopamos acceso a gravacións curiosas ou que escapaban do poder adquisitivo do noso peto, mais onde quedaba o encanto da edición en caixa, con capa, libriño, fotos, créditos, etc.?. Si, o formato cedé xa significara unha perda estética con respecto do vinilo, pero ...

Esta diferenciación estética entre a edición orixinal e o gravado (a frialdade do disco duro ou a escrita sobre un cede branco) é a distinción á que apelan nos últimos anos as discográficas editando, por exemplo, un producto máis completo. En lugar de apostar dunha vez pola rebaixa, ofrécennos, polo mesmo prezo, máis extras (presentacións coidadísimas, ligazóns exclusivas á rede, vídeos, DVDs...), o que, supostamente, encarecería o producto. Está claro, o que non se quere é baixar os prezos, o que segue a significar que nuns poucos meses as novidades pasan engrosar nos puntos de venda os currunchos destinados á serie media. A situación xa está viciada: os prezos non baixan e a xente afíxose ao gasto mínimo.

Os prezos poden baixar. Son diversos os gastos que implica a edición dun álbum, pero entre eles hai algún realmente noxentos para os que gustamos da música como expresión artística, cultural. Estoume a referir concretamente as inxentes cantidades de euros que as discográficas, as multinacionais principalmente, adican a mercar os minutos e espazos promocionais nas radiofórmulas e televisións. É evidente, e aínda máis entre un público tan pouco formado musicalmente como o noso, que o non aparecer nos medios significa non existir. En mente de tod@s está algún que outro fenómeno televisivo, non si? Parte do que eu pago por un disco de X vai ser despilfarrado para machucarnos co novo de Y. Só de pensar nalgúns nomes, éntranme arrepíos. Nas Illas Británicas, país con máis cultura musical, non sufriron unha baixada tan acusada nas vendas. Se cadra, alí non se presentan cálculos baseados en que todo o adquirido dun xeito pirata ou descargado da Rede serían vendas reais. Fai falla ser maniqueo. Nin me quero molestar en falar do labor da SGAE, pero que non ataquen ao vulgo apelando ao respecto polo artista e polo autor aplicando indiscriminadamente políticas puramente represivas. Fixeron eles algo por afrontar a nova situación plantexada? Actuaron dalgún xeito cando OT e Vale Music se apoderaron da televisión pública e sacaban discos de horrendas versións cada semana e a 6 € ? Defenderon daquela aos autores ?

A xente está a consumir máis música e sería un bo momento para aplicar actuacións que fomenten o aprecio pola mesma. Moit@s que apelan aos altos prezos para xustificar non mercaren música tiran máis cartos en cubatas nas discos de moda. Porque tan desmedido pode ser pagar 3 € coma 18, non sería posible pagarmos 10 – 12 € por unha novidade e 5 – 6 € por unha serie media?. Dúas recomendacións relacionadas con isto último: o novo álbum dos cataláns 12 Twelve (10 € nos seus concertos por Galicia hai unhas semanas) e a discográfica Rock Indiana (www.cincoeuros.com). Merecen a vosa atención.

álbumes ao vivo

(publicado na revista De Troula a principios de 2006)

Tras recibir “El regreso”de Andrés Calamaro, saber da inminente edición de “Seis dementes contra el mundo” de Def Con Dos e da recente gravación dunha actuación de Quique González para abandonar a autoproducción (esperemos que non a independencia), decidín vos propoñer unha reflexión sobre os álbumes ao vivo. ¿Aportan algo máis aló do meramente mercantil? Nun principio penso que non, porque, á hora de xustificalos, os argumentos que me veñen á mente son os de editar doutro xeito un “grandes éxitos” e pechar unha etapa, cumprir cunha discográfica, encomezar relación con outra, gañar tempo ante un baleiro creativo, aproveitar un momento de atención masiva do gran público, revitalizar unha carreira, despedirse dos siareiros….Porque, sexamos realistas, son os menos, e con diferencia, os que artisticamente aportan algo, os que ofrecen material novo, coma o incendiario debut de MC5 “Kick Out the Jams”(´69) ou o excelente “Rust Never Sleeps”(´79) de Neil Young e Crazy Horse, ou reinventan o xa dispoñible coma o “Arabesque”(´02) de Jane Birkin reinterpretando cancións do seu ex Gainsbourg, ou a fusión de copla e jazz do “Acoplados”(´04) de Martiro e Chano Domínguez. Mais tentarei de deixar a un lado os aproveitables só polos completistas dos artistas en cuestión e repasar algúns dos máis destacables. Coa aparición das reedicións en compacto, houbo álbumes xa clásicos de por si que incrementaron o seu repertorio. A gravación da actuación no Festival de Jazz de Newport en 1956 de Duke Ellington é referencia obrigada do jazz orquestral, as big bands ou o swing; dentro do country, o gran Johnny Cash en “At Folsom Prison”(´68) enxalzou as súas cancións sobre o cárcere, o delito, o asasinato, o lamento, a perda, a nai, Deus, a soidade e repetiu un ano despois noutra prisión “At San Quentin”; o “Live at Leeds”(´70) fai máis xustiza á contundencia de The Who enriba das táboas; o “Rock of Ages”(´72) é toda unha festa con repertorio propio, e algunha versión, de The Band acompañados coa sección de vento argallada por Allen Toussaint; o “Rock´N´Roll Animal” (´74) de Lou Reed comprace á gran audiencia, e máis despois dun interesante, intenso, pero comercialmente arriscado “Berlin”; o “Live!”(´75) contén magníficas interpretacións de oito cancións de Bob Marley and The Wailers; o “Stop Making Sense”(´84) soa moi ben e cumpre para iniciarse na carreira duns Talking Heads, pero mellor ver a estupenda gravación cinematográfica de Jonathan Demme.
A raíz do merecido éxito obtido polo “Unplugged”(´92) dun moi irregular Eric Clapton, as discográficas abusaron das gravación acústicas, en teoría espidas pero a cotío moi recargadas. Coa calma que vai dando o paso do tempo, un rescataría ben poucos, entre eles o “Acoustic” dun Gilberto Gil, ao que é que lle fallen precisamente álbumes ao vivo. No “Unplugged in New York”(´94), os Nirvana de Kurt Cobain saíron ben airosos da falla de electricidade. En España, “Sin enchufe”(´00) amosou que os M Clan non vendían fume nin ían desperdiciar a repercusión acadada a nivel de vendas e a conseguinte condescendencia da discográfica.

Unha liña editorial que deu moi bos froitos foi a orixinada polos arquivos da BBC, con magníficas gravacións de músicos británicos principalmente coma The Who, The Kinks, The Beatles, Small Faces, Led Zeppelin e algún estadounidense coma Jimi Hendrix,
Hai momentos nos que a situación chega a esixir testemuña, gravación para a posteridade, e así moitos intérpretes de diferentes estilos (agás o pop, que non é moi amigo das gravacións en directo) aproveitaron o seu mellor momento: “Mad Dogs and Englishmen”(´70) de Joe Cocker; o “Live at Fillmore East”(´71) de The Allman Brothers Band é ineludible para calquera seguidor do rock sureño aínda que posúa os seus bos albumes en estudio; o inevitable “Made in Japan” (´72) de Deep Purple encaixa perfectamente entre os albumes “Fireball” e “Machine Head”; o gran guitarrista de blues-rock Rory Gallagher “Irish Tour” (´74); “Alive!”(´75) é un resumo perfecto dos mellores Kiss; como o “It´s Alive”(´79) o é dos tres divertidos primeiros albumes dos Ramones; en “At Budokan”(´79) as melodías pop e as guitarras a tope dos Cheap Trick convencen ao máis pintado; “Live After Death”(´85) de Iron Maiden é un referente obrigado no heavy metal; “Live” de Willy DeVille; e uns dos máis destacables da actualidade son os grandes do chamado country alternativo Wilco con “Kicking Televisión. Live in Chicago”(´05).
Os ritmos máis negros do soul e o blues teñen mostras gravadas de auténticas bestas das que non podían faltar gravacións “ao vivo”: de Ray Charles “At the Newport”(´58); James Brown “Live at the Apollo”(´63); o “Live at the Harlem Square Club, 1963” de Sam Cooke e o que sería o seu correspondente en Otis Redding “In Person at the Whisky a Go Go”(´68); o “It´s Too Late to Stop Now”(´74) de Van Morrison despedíndose da magnífica Caledonia Blues Band é unha das miñas debilidades, así como para unha discoteca variada e selecta considero o reggae de “Babylon by Bus”(´78) de Bob Marley and The Wailers coma un acerto.
Voltando a estes lares, temos referencias inevitables como o “Rock´n´Ríos”(´82) de Miguel Ríos gravado da xira máis importante daquel ano; a poesía musicada pola liberdade de Paco Ibáñez “En el Olympia”; “A por ellos...que son pocos y cobardes” de cando Loquillo y Trogloditas eran os reis do rock and roll en España; “Ante todo: mucha calma”, ou como meter nun só cede tantos divertidos himnos, de Siniestro Total; “En directo” dos auténticos Burning; “Siempre hay una historia”(´99) de Rosendo celebrando o peche do cárcere de Carabanchel e vendendo coma nunca, “Pequeño cabaret ambulante” dun gratamente reinventado Bunbury, “Nos sobran los motivos” dun Joaquín Sabina, de son máis soportable en directo que en case tódolos seus álbumes de estudio, “En vivo mucho mejor” de Ariel Rot ....

E para ir rematando, destaquemos discos...de despedida, coma “Último concierto”(´96) de 091, outro favorito dun servidor xunto con “To The Bone” de The Kinks, “80-88” de Nacha Pop; despedida con invitados “The Last Waltz” (e peliculón de Martín Scorsese) de The Band: con mini xira despedida e invitados “Obras escocidas 1985-2000)”(´01) de Los Enemigos; de invitados “Entre amigos”(´83) de Luís Eduardo Aute, “A Black & White Night Live”(´89) de Roy Orbison; de viaxe de volta, “El regreso”(´05) de Andrés Calamaro; de aniversario no mundo da música, “30th Anniversary Concert” (1994) de Bob Dylan; e ata de celebración dunha sentencia favorable, “Hipokrisiari_Stop” de Negu Gorriak. Ah, e por citar banda e recinto galegos, Los Suaves en el Coliseum coruñés.
Ao final si que “rescatei” unha chea de albumes ao vivo. E os que me reclamaredes ! Son un puto melómeno. Por certo, desde aquí quixera propór a gravación dun álbum en directo con artistas galegos recreando o cancioneiro de Andrés do Barro. Ou alomenos que se celebrase ese mercida concerto homenaxe, que falta fai que ese artista sexa máis recoñecido e o seu labor no uso do galego na música popular sexa continuado. Daquela si que estaban as cousas en contra.

Co Nadal estreo fotolog

Non sei se mercarei cámara dixital dunha vez, que o móbil non dá para moito, pero xa era hora de ter un fotolog para Ábrete de Orellas.

O nome non ten perda:www.fotolog.com/abretedeorellas e xa colguei un par de cousiñas que recomendo encarecidamente visualizar.
Boas festas !

Decembro 2006

Ante todo, agradecer a eses que me comentaron a falla de actualización deste blog.
Recoñezo que me dá preguiza ofrecer algo medianamente interesante. Sen dúbida, non ter a man o PC e a conexión a internet nos momentos que máis me poden prestar para escreber algo inflúe decisivamente, mais terei que apostar por ser máis habitual que extenso. E se coincide coa asistencia a concertos, mellor.

Ademais ultimamente, ao non estar a pasar por unha tempada animada, por dicilo dun xeito suave, adico bastante máis tempo a vicios solitarios. Concreto, por se acaso: ler, adiantar traballo dun curso da UNED, ver pelis, non me perder o pouco que me atraia da oferta televisiva e escoitar os discos que chegan a Ábrete de Orellas.com...

E por se non estivese xa pouco sociable, fóronse xuntar estas datas tan consumistas coa lectura (por fin !) de Patas arriba: Escuela del mundo al revés de Eduardo Galeano e a visualización dos documentais Voces contra la globalización os domingos en la 2. Que mundo de merda e que pouco facemos por cambialo !!!

Pero a tamén lin, e podo recomendar coma ben entretidos, Tute para catro, de Xesús Fraga, Voces ceibes de Vicente Araguas (interesante escoitar o relato dalguén implicado naquel movemento) e un libro de relatos recopilado por Paul Auster baixo o título “Creía que mi padre era Dios”.. Como aínda teño grandísimas carencias no cinematográfico, quxen ir collendo ritmo recuperando pelis do meu admirado Woody Allen (Take the Money and Run, Crimes and Misdemeanors, A Midsummer Night´s Sex Comedy, Play It Again, Sam...) e disfrutar doutras coma Goodfellas, Million Dollar Baby....pero non aturei máis de media hora de Mar adentro cando a emitiron por TVE. Tamén me fixen con Bound For Glory, biopic sobre Woody Guthrie, por un bo prezo.

Mais vaiamos coa música porque durante a ponte da Constitución e a Inmaculada rompín o meu enclaustramento e dirixinme á Coruña por mor dos sempre benvidos concertos. En primeiro lugar, programáronse dous estupendos, e ben diferentes, concertos de blues no teatro Rosalía de Castro. O xoves a impresionante Ana Popovic que, nacida en Belgrado e con só 30 anos, xa gravou tres discos e colleitou nominacións aos máis prestixiosos premios da música blues, oos W.C. Handy Awards. A pesar da estupenda voz e o seu abafante virtuosismo coa guitarra, un quédase co que ofreceu o venres Sherman Robertson. Aínda que tamén se trataba dun guitarrista (menos virtuoso), vocalista (con menos potencia de voz mais ben empregada e sentida) e acompañado tamén de baixo e batería, aquí o hammond aportou ese punto máis a un guitarrista xa moi rítmico de seu. A súa alternancia de ritmos e solos, acompañada do seu carisma co público, foi un estupendo agasallo para @s alí presentes, que rematamos en pé bailando e acompañando ao Sherman na súa saída (sen deixar de facer soar a súa guitarra) polo corredor do patio de cadeiras cara ao posto de venda de cedés. Unha mágoa que só arredor dunhas duascentas persoas nos achegáramos disfrutar do espectáculo.

E o sábado tiñamos un deses pratos fortes que asoman escasas veces ao longo dun ano. A visita de Lambchop era imprescindibles para @s enteradiñ@s. O octeto de Nashville liderado por Kurt Wagner remataba no Palexco a visita á Península co seu derradeiro álbum, Damaged. Xa o loubara na web hai uns meses pois, sen dúbida, téñoo entre o mellorciño que me chegou neste 2006 que remata. Para min foi máis dunha hora de intensas, elegantes e, por momentos emocionantes, cancións. Lembreime dos Tindersticks no PlayaClub, onde desgraciadamente non estabamos sentad@s e había que mandar calar a eses pesaos da barra que pagan uns bos euros na entrada para amolar. Cada cosa no seu momento e no seu lugar.

E falando de bo lugar, DZine en San Sadurniño, onde regresei tras demasiado tempo. A cita era obrigada, pois presentábase en concerto o proxecto Bonovo, formado polo zanfonista Óscar Fernández, o acordeonista Roberto Grandal e o, neste caso, batería Pulpiño Viascón. Todos eles con cadanseu portátil aportando as bases a un trío que vai dar que falar, porque son moi bos musicos, teñen táboas e a súa proposta é moderna, interesante e disfrutable. Bubububububuuuu! Xa parezo o José Luis Moreno! Ah, e non faltou a canción galega do verán In the Ocean con Pulpiño acompañado pol@s asistentes